Η Οδηγία Πλαίσιο για τα ύδατα  προσπαθεί – μεταξύ άλλων- να εξασφαλίσει ότι τα υπόγεια ύδατα θα βρίσκονται σε «καλή κατάσταση» έως το 2027 και για το λόγο αυτό τα κράτη μέλη υποχρεούνται να λαμβάνουν μέτρα για την αξιολόγηση, την παρακολούθηση, και τον έλεγχο των υπογείων υδροφορέων  (άρθρ. 8, Παράρτ. 5) υποβάλλοντας στοιχεία κάθε έξι χρόνια.

Το «Κάτω από την επιφάνεια (Under the Surface)» είναι ένα διασυνοριακό, συλλογικό έργο που ξεκίνησε από την Datadista και συντονίζεται από το Arena for Journalism in Europe. Αφορά τη συλλογή, ανάλυση και παρουσίαση των δεδομένων της ποιοτικής και ποσοτικής κατάστασης των υπόγειων υδάτων, όπως κατατέθηκαν από 16 συμμορφούμενες  -με την Οδηγία Πλαίσιο- χώρες, το χρονικό διάστημα 2018 - 2021.

Τα στοιχεία παρουσιάζουν μια ανησυχητική εικόνα, καθώς σύμφωνα με αυτά, τα υπόγεια ύδατα στην Ευρώπη απειλούνται σοβαρά από την κλιματική αλλαγή και την υπερεκμετάλλευση.

Ειδικότερα:

- Πάνω από το 15% των υπογείων υδάτων της Ευρώπης βρίσκονται σε κακή κατάσταση. Αυτό το ποσοστό αντιπροσωπεύει το 26% των υδροφορέων ανά επιφάνεια.

Μάλιστα, οι χώρες που πλήττονται περισσότερο είναι αυτές που έχουν σημαντική αγροτική παραγωγή, όπως η Ισπανία, η Γαλλία, το Βέλγιο και η Ολλανδία.

Φαίνεται ότι οι γεωργικές πρακτικές που ακολουθούνται συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στην κρίση, με την υπερβολική άντληση και τη ρύπανση από λιπάσματα και φυτοφάρμακα να υποβαθμίζουν τόσο την ποιότητα, όσο και την ποσότητα του υπόγειου νερού, γεγονός που αναμένεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην παραγωγή τροφίμων.

Επιπλέον, λόγω της έλλειψης βροχοπτώσεων σε χώρες, όπως η Ισπανία και η Ιταλία, οι παραγωγοί βασίζονται περισσότερο στα υπόγεια ύδατα για την άρδευση των καλλιεργειών τους. Όμως, οι υδροφόροι ορίζοντες που βρίσκονται ήδη υπό πίεση, δεν μπορούν να ανανεωθούν αρκετά γρήγορα ώστε να ανταποκριθούν στην αυξημένη -πλέον- ζήτηση επιδεινώνοντας περαιτέρω την κατάσταση.

- Η ρύπανση από νιτρικά άλατα και φυτοφάρμακα είναι ευρέως διαδεδομένη, ιδιαίτερα στην Ισπανία, το Βέλγιο και τη Γαλλία, οδηγώντας σε μη πόσιμο νερό και σε σοβαρούς κινδύνους για την υγεία.

Σημειώνεται ότι χώρες, όπως η Βουλγαρία, η Κύπρος, η Φινλανδία, η Ελλάδα, η Ισλανδία, η Μάλτα, η Ουγγαρία, η Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο και η Σλοβενία καθυστερούν 2,5 χρόνια να υποβάλουν τις απαιτούμενες πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση των υπόγειων υδάτων τους. Αυτά τα ελλιπή δεδομένα εμποδίζουν την αποτελεσματική διαχείριση κρίσεων, καθώς η συνολική κατανόηση των συνθηκών των υπόγειων υδάτων είναι απαραίτητη για τη διαμόρφωση και εφαρμογή αποτελεσματικών πολιτικών.

Τέλος, αναφέρεται ότι στην Ελλάδα δεν πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις υπόγειων υδάτων το 2016-2017 και μέχρι τον περασμένο Οκτώβριο, ενώ επισημαίνεται ότι το Ελληνικό Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης Υδάτων βασίζεται αποκλειστικά στη χρηματοδότηση από την Ε.Ε., γεγονός που οδηγεί σε κενά στην παρακολούθηση όταν δεν υπάρχουν διαθέσιμα κεφάλαια. Αυτή η προσέγγιση χαρακτηρίζεται άκρως προβληματική, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για την Ελλάδα να αναπτύξει ένα πιο βιώσιμο και αξιόπιστο σύστημα διαχείρισης των υδάτων της.

Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφθείτε το [Under the Surface - The Hidden Crisis in Europe's Groundwater] 

Poppy Angeli