Note: An English translation follows the Greek text.

“Η ισότητα είναι η ψυχή της ελευθερίας· στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει ελευθερία χωρίς αυτήν” -Frances Wright

Οι ανισότητες αναφέρονται στην άνιση κατανομή πόρων, ευκαιριών και δικαιωμάτων ανάμεσα σε άτομα ή ομάδες μιας κοινωνίας και επηρεάζουν βασικές πτυχές της καθημερινότητας, όπως το εισόδημα, την πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη, τις ευκαιρίες εκπαίδευσης και τη συνολική ποιότητα ζωής.

Σε κοινωνίες με έντονες ανισότητες, η κοινωνική συνοχή αποδυναμώνεται και η οικονομική ανάπτυξη μπορεί να περιοριστεί, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη για συστηματική και δυναμική αντιμετώπισή τους.

Τύποι Ανισοτήτων

1. Οι οικονομικές ανισότητες αναφέρονται στην άνιση κατανομή του εισοδήματος και του πλούτου. Για παράδειγμα, η ύπαρξη μισθολογικών διαφορών αποτελεί ένδειξη ανισότητας εισοδήματος, ενώ οι ανισότητες στην κατανομή πλούτου υποδεικνύουν τη συγκέντρωση περιουσιακών στοιχείων σε ένα μικρό ποσοστό του πληθυσμού.
2. Οι κοινωνικές ανισότητες σχετίζονται με την άνιση πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες, όπως η υγειονομική περίθαλψη, η στέγαση και η εκπαίδευση. Αυτές επηρεάζουν δυσανάλογα τις περιθωριοποιημένες ομάδες, μειώνοντας τις ευκαιρίες για καλύτερη ποιότητα ζωής.
3. Οι έμφυλες ανισότητες εκφράζονται με την απουσία ίσων ευκαιριών και δικαιωμάτων μεταξύ ανδρών και γυναικών.
4. Οι ανισότητες στην υγεία συνδέονται με παράγοντες όπως το εισόδημα, η εκπαίδευση και η γεωγραφική θέση, επηρεάζοντας τη διάρκεια ζωής και την πρόσβαση σε ποιοτική ιατρική φροντίδα.
5. Οι εκπαιδευτικές ανισότητες αφορούν στην άνιση πρόσβαση σε ποιοτική εκπαίδευση που έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες, καθώς οι μαθητές χαμηλού εισοδήματος ή από δυσπρόσιτες περιοχές έχουν λιγότερες ευκαιρίες κατάρτισης και εκμάθησης δεξιοτήτων, γεγονός που περιορίζει τις επαγγελματικές τους επιλογές.
6. Οι περιφερειακές ανισότητες προκύπτουν μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών, με τις αγροτικές περιοχές να αντιμετωπίζουν συνήθως περιορισμένη πρόσβαση σε υποδομές, υγειονομική περίθαλψη και οικονομικές ευκαιρίες.   

Η ΕΕ έχει εφαρμόσει πολιτικές για τη μείωση των ανισοτήτων και την προώθηση ίσων ευκαιριών για όλους τους πολίτες της. Παρά τις προσπάθειες αυτές, οι ανισότητες εξακολουθούν να υφίστανται, ιδιαίτερα στις χώρες της Νότιας και Ανατολικής Ευρώπης, όπου η ανεργία των νέων, οι μισθολογικές διαφορές και η φτώχεια κυριαρχούν.

Ανισότητες στην Ελλάδα

Η Ελλάδα αντιμετωπίζει ένα σύνθετο τοπίο ανισοτήτων, το οποίο διαμορφώθηκε και επιδεινώθηκε κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Παρατηρούνται:

1. Οικονομικές Ανισότητες: Η Ελλάδα παρουσιάζει ένα από τα υψηλότερα επίπεδα ανισότητας εισοδήματος εντός της ΕΕ, με το 20% των πλουσιότερων νοικοκυριών να διαθέτει εισόδημα σχεδόν έξι φορές μεγαλύτερο από το εισόδημα του φτωχότερου 20% [1]. Το ποσοστό ατόμων που αντιμετωπίζει κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού ανέρχεται σε 28,3% [1]. Επιπλέον, το ποσοστό ανεργίας των νέων στην Ελλάδα είναι 29,5%, σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ που ανέρχεται σε 15,1% [2].
2. Έμφυλες Ανισότητες: Σύμφωνα με τον Δείκτη Ισότητας των Φύλων του 2022, η Ελλάδα τοποθετείται στις τελευταίες θέσεις κατάταξης με βαθμολογία 53,4%, σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο που ανέρχεται στο 68,6% [3]. Το γεγονός αυτό αποτυπώνει σημαντικές προκλήσεις, ιδιαίτερα στην αγορά εργασίας, όπου οι Ελληνίδες φαίνεται να λαμβάνουν κατά μέσο όρο 12,5% χαμηλότερους μισθούς από τους άνδρες  και έχουν  χαμηλότερη εκπροσώπηση σε ηγετικές θέσεις [3].
3. Ανισότητες στην Υγεία: Η πρόσβαση στην ποιοτική υγειονομική περίθαλψη δεν είναι ισότιμη για όλους. Το ποσοστό των ατόμων που δηλώνει ότι βρίσκεται σε κακή κατάσταση υγείας είναι 19% στις ομάδες χαμηλού εισοδήματος, έναντι 8% στις αντίστοιχες υψηλότερου εισοδήματος [4]. Επιπρόσθετα, το 34% των Ελλήνων αντιμετωπίζει οικονομικές δυσκολίες πρόσβασης σε βασικές υπηρεσίες υγείας, ποσοστό σχεδόν διπλάσιο του μέσου όρου της ΕΕ [4], ενώ το 20% του πληθυσμού αναφέρει αδυναμία κάλυψης βασικών αναγκών υγειονομικής περίθαλψης λόγω κόστους, κυρίως σε αγροτικές και χαμηλών εισοδημάτων περιοχές [5]. 
4. Εκπαιδευτικές Ανισότητες: Στην Ελλάδα, οι μαθητές από αγροτικές περιοχές ή οικογένειες χαμηλού εισοδήματος έχουν λιγότερες ευκαιρίες ικανοποιητικής κατάρτισης και εκμάθησης δεξιοτήτων. Το 14% των ατόμων ηλικίας 25-34 δεν ολοκληρώνουν τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ποσοστό αρκετά υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ [5]. Σημειώνεται ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, σχεδόν το 25% των μαθητών αντιμετώπισε έλλειψη πρόσβασης σε βασικά τεχνολογικά μέσα για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση [5]. 
5. Περιφερειακές Ανισότητες: Στην Ελλάδα, το 40% του πληθυσμού στις αγροτικές περιοχές ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, σε σύγκριση με το 20% του πληθυσμού των αστικών περιοχών [5], ενώ περίπου το 30% δηλώνει ότι δεν έχει πρόσβαση σε επαρκή ιατρική φροντίδα σε σύγκριση με το 10% στις πόλεις [5].

Οι ανισότητες στην Ελλάδα, όπως και σε πολλές άλλες χώρες, δεν είναι απλώς αριθμοί και στατιστικά στοιχεία. Αντιπροσωπεύουν χαμένες ευκαιρίες, παραγκωνισμένες φωνές και κοινότητες που αγωνίζονται να ακουστούν.

Κάθε μορφή ανισότητας -είτε αφορά το εισόδημα, την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, είτε την ευκαιρία για εκπαίδευση- αντικατοπτρίζει μια αθέατη διαδρομή που μπορεί να επηρεάσει την κοινωνία για πολλές γενιές. Η δημιουργία μιας πιο δίκαιης και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνίας δεν είναι μόνο θέμα οικονομικής ή κοινωνικής πολιτικής, αλλά κυρίως, συλλογικής συνείδησης και αλληλεγγύης.

Η εξάλειψη των ανισοτήτων απαιτεί συνειδητή δράση, συνέργεια και την εσωτερική πεποίθηση ότι η διεκδίκηση όρων ισότητας είναι εφικτή και αναγκαία. Εκτός από τη συμμετοχή σε συνεργατικές πρωτοβουλίες, είτε πρόκειται για συλλόγους είτε για εθελοντικές οργανώσεις, καθώς και την πίεση προς τις κυβερνήσεις για πολιτικές που προάγουν ίσες ευκαιρίες, καθοριστική είναι η αλλαγή νοοτροπίας του καθενός. Κάθε άτομο μπορεί να συμβάλει στην άρση των ανισοτήτων όταν ενσωματώσει την έννοια της κοινωνικής δικαιοσύνης στη ζωή του, επιδιώκοντας να συνεισφέρει στην κοινότητα και να στηρίξει τις ανάγκες των πιο ευάλωτων συνανθρώπων του.

Υπό αυτό το πρίσμα, η καλλιέργεια ενσυναίσθησης και αλληλεγγύης αποτελεί θεμελιώδη παράγοντα για την προώθηση της ισότητας και απαιτεί από εμάς συνεχή προσπάθεια προκειμένου να βλέπουμε πέρα από τον εαυτό μας και τα στερεότυπα.

Εν κατακλείδι, αν οι πολίτες κάνουν δική τους την έννοια της ισότητας, τότε η κοινωνική πίεση θα μπορούσε να οδηγήσει και την πολιτική στην εφαρμογή δίκαιων και αποτελεσματικών μέτρων, ώστε να ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες όλων μας.

Inequalities in Greece

“Equality is the soul of liberty; in fact, there is no liberty without it.” - Frances Wright

Inequalities refer to the uneven distribution of resources, opportunities, and rights among individuals or groups within a society. These disparities impact key aspects of daily life, such as income, access to healthcare, educational opportunities, and overall quality of life.

In societies with marked inequalities, social cohesion weakens, and economic growth may be hindered, making it essential to systematically address these issues.

Types of Inequalities

1. Economic inequalities refer to the unequal distribution of income and wealth. For instance, wage disparities are an indication of income inequality, while wealth inequality includes the concentration of assets within a small portion of the population.

2. Social inequalities involve unequal access to essential services, such as healthcare, housing, and education. Marginalized groups are disproportionately affected, with fewer opportunities for a higher quality of life.

3. Gender inequalities are expressed in disparities in opportunities and rights between men and women.

4. Health inequalities are linked to factors such as income, education, and geographic location, affecting lifespan and access to quality medical care.

5. Educational Inequality refer to unequal access to quality education, which has long-term consequences, as students from low-income or remote areas have fewer chances of success, limiting their career options.

6. Regional Inequality Regional inequalities exist between urban and rural areas, with rural regions often facing limited access to infrastructure, healthcare, and economic opportunities.

The EU has implemented policies to reduce inequalities and promote equal opportunities for all its citizens. Despite these efforts, inequalities persist, especially in Southern and Eastern European countries, where youth unemployment, wage disparities, and poverty prevail.

Inequalities in Greece

Greece faces a complex landscape of inequalities, shaped and exacerbated by the economic crisis, as austerity measures further deepened social inequalities.

1. Economic Inequality: Greece exhibits one of the highest levels of income inequality within the EU, with the wealthiest 20% of households earning nearly six times the income of the poorest 20% [1]. The percentage of people at risk of poverty or social exclusion stands at 28.3% [1]. Additionally, the youth unemployment rate in Greece is 29.5%, compared to the EU average of 15.1% [2].

2. Gender inequalities: According to the Gender Equality Index for 2022, Greece ranks last in the EU with a score of 53.4%, compared to the EU average of 68.6% [3]. This reflects substantial challenges, especially in the labor market, where Greece ranks lowest in the Gender Equality Index, with women earning on average 12.5% less than men and having lower representation in leadership roles [3].

3. Health Inequalities: In Greece, access to quality healthcare is not equal for all. The percentage of people reporting poor health status is 19% among low-income groups, compared to 8% among higher-income groups [4]. Additionally, 34% of Greeks report financial difficulties accessing basic health services, nearly double the EU average [4]. Around 20% of the population reports an inability to meet essential healthcare needs due to cost, primarily in rural and lower-income areas [5].

4. Educational inequalities: In Greece education is linked to socioeconomic and regional factors. Students from rural areas or low-income families have fewer opportunities for quality education. In Greece, 14% of people aged 25–34 do not complete secondary education, significantly higher than the EU average [5]. During the COVID-19 pandemic, nearly 25% of students reported a lack of access to essential technology for remote learning [5].

5. Regional inequalities: About 40% of the population in rural areas lives below the poverty line, compared to 20% in urban areas [5]. Moreover, roughly 30% of people lack access to adequate medical care, compared to 10% in urban areas [5].

Inequalities in Greece, as in many other countries, are not just numbers and statistics. They represent lost opportunities, marginalized voices, and communities struggling to be heard. Every form of inequality—whether it involves income, access to healthcare, or educational opportunities—reflects an unseen path that can affect society for generations.

Creating a fairer, more inclusive society is not just a matter of economic or social policy but of collective awareness and solidarity. Eradicating inequalities requires deliberate action, collaboration, and a belief that the pursuit of equal conditions is both achievable and essential. Besides participating in collaborative initiatives, such as organizations or volunteer associations, and advocating for policies that promote equal opportunities, a shift in mindset is crucial. Each individual can contribute to reducing inequalities by incorporating the concept of social justice into their lives, striving to support the community and address the needs of the most vulnerable.

Cultivating empathy and solidarity is fundamental to promoting equality, demanding continuous effort to look beyond oneself and stereotypes.

If citizens embrace the concept of equality, social pressure may drive policies toward implementing fair and effective measures that meet the population’s actual needs.