
Γυναικοκτονία: Tίποτα δεν θα Aλλάξει, αν δεν Aλλάξει Tίποτα
14 Νοεμβρίου 2024

Ανισότητες στην Ελλάδα
07 Νοεμβρίου 2024

Το απρόβλεπτο των υψηλών θερμοκρασιών
13 Ιουλίου 2024

Είναι νόμιμη η μαριχουάνα στη Γερμανία;
07 Απριλίου 2024
Πρόσφατα, βρέθηκα σε ένα γκουρμέ εστιατόριο και παρήγγειλα ένα πιάτο που η περιγραφή του στο μενού υποσχόταν μια λαχταριστή γευστική απόλαυση. Όμως, με την πρώτη μπουκιά, το μόνο που γεύτηκα ήταν… σαπούνι.
Η γεύση ήταν τόσο έντονη που ήπια ένα μπουκάλι νερό για να μην κάνω εμετό. Αηδία. Μετά το δυσάρεστο γευστικό σοκ το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα ήταν ότι κάποιος απρόσεκτος στην κουζίνα έριξε το υγρό πιάτων, στο πιάτο μου.
Ήμουν έτοιμη να φωνάξω τον σεφ για να του το επιστρέψω ως απαράδεκτο, όταν η κολλητή μου, που είδε την έκφραση αναγούλας στο πρόσωπο μου, το δοκίμασε και ναι, ξετρελάθηκε. Προς μεγάλη μου έκπληξη, απόρησε μαζί μου λέγοντας ότι ήταν νοστιμότατο και χωρίς ίχνος σαπουνιού.
Άρχισα τότε, να δοκιμάζω τα συστατικά ένα προς ένα, μέχρι που έφτασα σε ένα μικρό φυλλαράκι που έμοιαζε με μαϊντανό. Μόλις το ακούμπησα στη γλώσσα μου αισθάνθηκα σαν να την άλειψα με σαπουνάδα. Αμέσως, φώναξα τον σερβιτόρο, όχι για να διαμαρτυρηθώ, αλλά για να μάθω τι ήταν αυτό το χορταράκι. Εκείνος, με ένα πλατύ χαμόγελο, απάντησε: «Cilantro».
Έτσι, το πιάτο με το cilantro, αφού παρέμεινε ανέγγιχτο μπροστά μου για αρκετή ώρα, μεταφέρθηκε στο κέντρο του τραπεζιού όπου οι συνδαιτυμόνες μου κυριολεκτικά το έγλειψαν και εγώ ανακατευόμουν μόνο που τους έβλεπα να το τρώνε.
Η εμπειρία αυτή στάθηκε αφορμή να ψάξω τι ακριβώς παίζει με το cilantro και διαπίστωσα ότι είναι το φυτό που ήξερα ως κόλιανδρο (ή κορίανδρο).
Ο κόλιανδρος ή κοριάνδρος (Coriandrum sativum) λοιπόν, είναι ένα ετήσιο φυτό-βότανο της οικογένειας Apiaceae. Είναι ένα από τα αρχαιότερα μπαχαρικά στην καταγεγραμμένη ιστορία και καλλιεργείται στην Ελλάδα από τη 2η χιλιετία π.Χ. Οι αρχαίοι Έλληνες το χρησιμοποιούσαν τόσο για τους σπόρους του ως καρύκευμα, όσο και για τα φύλλα του ως βότανο.
Η ετυμολογία1 της λέξης «κορίανδρος» προέρχεται από την ελληνική λέξη κορίαννον, που είναι συνδυασμός του κόρις (έντομο με δυσάρεστη οσμή) και του αννόν (αρωματικός άνισος). Στα λατινικά έγινε coriandrum, και μέσω της παλαιάς γαλλικής γλώσσας πέρασε στα αγγλικά ως coriander τον 14ο αιώνα (PubMed).
Σήμερα, τα φύλλα του φυτού είναι γνωστά με το ισπανικό όνομα cilantro, ενώ οι αποξηραμένοι σπόροι του ονομάζονται κορίανδρος (coriander). Τα φύλλα είναι πλούσια σε βιταμίνες Α, C και Κ, ενώ οι σπόροι περιέχουν διαιτητικές ίνες, ασβέστιο, μαγνήσιο και σελήνιο.
Ο κόλιανδρος χρησιμοποιείται σε καλλυντικά και αρώματα, σε φαρμακευτικά σκευάσματα λόγω των αντιοξειδωτικών και αντιβακτηριακών του ιδιοτήτων και κατέχει ιδιαίτερη θέση στη μαγειρική, καθώς αποτελεί βασικό συστατικό σε διάφορες κουζίνες παγκοσμίως, με έντονη παρουσία σε διάσημα μεξικάνικα και ινδικά πιάτα, όπως: το Guacamole και Tacos al Pastor (Μεξικό) και Chutney και dhaniya chicken(Ινδία).
Ωστόσο, οι απόψεις για τη γεύση και το άρωμα του cilantro (των φύλλων) στα γαστρονομικά πιάτα διίστανται. Υπάρχουν εκείνοι που περιγράφουν τη γεύση τους δροσερή, αρωματική, πικάντικη και ιδιαίτερη, ενώ άλλοι πικρή, δυσάρεστη και σαπουνένια. Σε αυτό το σημείο, να επισημάνω ότι δεν θεωρώ καθόλου τυχαίο τον αντιφατικό συνδυασμό ονόματος «έντομο με δυσάρεστη οσμή» και «αρωματικό άνισο» που του απέδωσαν στην Αρχαία Ελλάδα, ενδεχομένως για να εκφράσουν τη διχογνωμία που θα επικρατούσε και τότε αναφορικά με τη γεύση του.
Πράγματι, είναι τέτοιος ο διχασμός που προκαλεί η γεύση του κόλιανδρου που έχουν δημιουργηθεί ακόμα και αντίπαλες ομάδες στα κοινωνικά δίκτυα με αυτούς που τον λατρεύουν και εκείνους που τον απεχθάνονται.
Ιδιαίτερο - για μένα- ενδιαφέρον παρουσιάζει μια ομάδα στο Facebook, με όνομα «Μισώ τον κόλιαδρο (μτφ. I hate coriander)», που αριθμεί περισσότερα από 300.000 μέλη, τα οποία εκφράζουν την κοινή τους απέχθεια για το βότανο: «Είμαστε μια κοινότητα που ενώθηκε μέσα από την κοινή μας αντιπάθεια για τον κόλιανδρο. Δεν υπάρχουν συνταγές, μόνο καθαρό μίσος. Ο κόλιανδρος δεν είναι παρά ένα σαπούνι μεταμφιεσμένο σε βότανο (μτφ. We’re a community of like-minded individuals united by our shared dislike for coriander. No recipes, just pure hate. Coriander is a soap disguised as a herb)».
Σίγουρα οι λέξεις «αγαπώ» και «μισώ» περικλείουν μεγάλη συναισθηματική φόρτιση, αλλά είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι κάποιος μπορεί να μισήσει τόσο πολύ ένα βότανο, ώστε να φτιάξει σελίδα στο facebook για να το εκφράσει.
Σε κάθε περίπτωση, το ερώτημα που με απασχόλησε στη συνέχεια είναι γιατί υπάρχει αυτή η έντονη διαφοροποίηση στις απόψεις περί της γεύσης του κόλιανδρου;
Η απάντηση τελικά είναι αρκετά απλή και άμεσα συνδεδεμένη με τη γενετική.
Σε μελέτη2 γενετικής συσχέτισης στην οποία συμμετείχαν 14.604 άτομα ευρωπαϊκής καταγωγής που ανέφεραν εάν ο κόλιανδρος είχε γεύση σαπουνιού- με αποτελέσματα που επιβεβαιώθηκαν από μια δεύτερη ομάδα 11.851 ατόμων που δήλωσαν την προτίμηση ή την αποστροφή τους για τον κόλιανδρο- βρέθηκε ένας πολυμορφισμός του νουκλεοτιδίου (SNP, rs72921001) που βρίσκεται μέσα σε μια ομάδα γονιδίων οσφρητικού υποδοχέα (OR6A2) και σχετίζεται σημαντικά με την ανίχνευση γεύσης σαπουνιού στον κόλιανδρο, επιβεβαιώνοντας έτσι, ότι υπάρχει ένα γενετικό συστατικό στην αντίληψη της γεύσης του συγκεκριμένου φυτού (Genome-Wide Association Study).
Επιπρόσθετα, μια άλλη μελέτη3 σχετικά με την αποδοχή του κόλιανδρου (Coriandrum sativum) μεταξύ διαφορετικών εθνοπολιτισμικών ομάδων, έδειξε ότι η αποστροφή ή η προτίμηση για το συγκεκριμένο φυτό διαφέρει σημαντικά ανάλογα με την εθνολογική καταγωγή. Βάσει αυτής, περίπου το 21% των ατόμων της Ανατολικής Ασίας, το 17% των Ευρωπαίων και το 14% των Αφρικανών δηλώνουν ότι δεν αντέχουν τον κόλιανδρο. Αντίθετα, μόνο το 7% των ατόμων της Νότιας Ασίας, το 4% των Ισπανόφωνων και το 3% των κατοίκων της Μέσης Ανατολής αναφέρουν παρόμοια αποστροφή (Flavour Journal).
Νεώτερα δεδομένα από τη βάση δεδομένων της 23andMe4 υποστηρίζουν ότι περίπου το 13% των ανθρώπων συνολικά αντιλαμβάνονται τη γεύση του κόλιανδρου ως σαπούνι (23andMe Research).
Τα παραπάνω ευρήματα υπογραμμίζουν πόσο σημαντικοί είναι οι γενετικοί και πολιτισμικοί παράγοντες στη διαμόρφωση της γευστικής μας εμπειρίας. Υπό αυτό το πρίσμα, η σχέση μας με τη γεύση δεν είναι απλώς προσωπική επιλογή, αλλά ένας σύνθετος συνδυασμός γενετικής και πολιτισμικής παράδοσης που ταξιδεύει μέσα από τις γενιές, διαμορφώνοντας την ατομική μας ταυτότητα.
Προσωπικά, θεωρώ την περίπτωση του κόλιανδρου μοναδική, γιατί συνδυάζει γεύση, γενετική, κουλτούρα και ιστορία. Δεν είναι απλώς ένα φυτό· αλλά μια απόδειξη του πώς ο γενετικός κώδικας και η εθνοπολιτισμική καταγωγή μας διαμορφώνει τις αισθήσεις μας.
Στο τέλος της ημέρας, δεν έχει σημασία αν μας αρέσει ή όχι ο κόλιανδρος. Σημασία έχει ότι ένα τόσο μικρό φυλλαράκι μπορεί για κάποιους να μην είναι τροφή για φαγητό, αλλά για σκέψη – ιδανική βάση για φιλοσοφία.
✍ Poppy Angeli (Πόπη Αγγελή)
Photo: Coriandrum sativum - Köhler–s Medizinal-Pflanzen-193.jpg