Η μέντα (Mentha spp.) είναι ένα αρωματικό, πολυετές φυτό της οικογένειας Lamiaceae, με περισσότερα από 30 είδη παγκοσμίως και ευδοκιμεί κυρίως σε εύκρατες και υποτροπικές περιοχές. Τα λογχοειδή φύλλα της είναι πλατιά, ωοειδή και έχουν έντονο πράσινο χρώμα. Οι άκρες τους είναι οδοντωτές και η επιφάνειά τους καλύπτεται από μικρές τρίχες που περιέχουν αιθέρια έλαια (κυρίως μενθόλη και μενθόνη) με χαρακτηριστικό μοσχοβολιστό άρωμα.

Τα πιο ευρέως καλλιεργούμενα είδη είναι ο δυόσμος (Mentha piperita) και η μέντα (Mentha spicata), τα οποία αξιοποιούνται στην αρωματοποιία, στη φαρμακευτική και στη γαστρονομία.

Το όνομα μέντα προέρχεται από το λατινικό mentha, το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από το αρχαιοελληνικό μίνθη. Συναντάται και με την ονομασία ηδύοσμος.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Πριν η μέντα αρωματίσει την καθημερινότητά μας, ζούσε στον μύθο — ως νύμφη που την έλεγαν Μίνθη.

Η Μίνθη ήταν κόρη του Κωκυτού, ποταμού του Κάτω Κόσμου. Σύμφωνα με τον Οππιανό (Halieutica 3.485–495), υπήρξε ερωμένη του Άδη πριν την Περσεφόνη. Όταν ο Άδης απήγαγε την Περσεφόνη και την έκανε βασίλισσα του υποχθόνιου κόσμου, η Μίνθη καυχήθηκε πως ήταν ομορφότερη από την Περσεφόνη και ήταν βέβαιη ότι εκείνος θα επέστρεφε σε αυτήν. Η Δήμητρα (κατ’ άλλους, η Περσεφόνη) μαθαίνοντας τις κουβέντες που διέδιδε η Μίνθη, εξοργίστηκε τόσο πολύ που την ποδοπάτησε με μανία και την έθαψε στο χώμα.

«Από το έδαφος όπου καταπλακώθηκε, αναβλύζει το αδύναμο, μα αρωματικό βότανο που φέρει το όνομά της».

Ο Στράβων (Γεωγραφικά 8.3.14) παραθέτει αντίστοιχη εκδοχή, αναφέροντας πως ένα βουνό κοντά στην Πύλο πήρε το όνομά του από τη Μίνθη, την παλλακίδα του Άδη που μεταμορφώθηκε σε μέντα:

    «Κοντά στην Πύλο, προς την ανατολή, υπάρχει ένα όρος που πήρε το όνομά του από τη Μίνθη, η οποία κατά τον μύθο, έγινε παλλακίδα του Άδη, ποδοπατήθηκε από την Κόρη και μεταμορφώθηκε σε μέντα, το φυτό που κάποιοι αποκαλούν ηδύοσμο»

Η μεταμόρφωση της Μίνθης δεν αποτελεί πράξη λύτρωσης, όπως για παράδειγμα, της Δάφνης. Δεν είναι αλληγορική σωτηρία. Είναι εξάλειψη, αφού για να διατηρήσει η Περσεφόνη την εξουσία της, η Μίνθη έπρεπε να θαφτεί. Η παρουσία της και μόνο υποδήλωνε ότι ο Άδης είχε άλλη γυναίκα πριν την Περσεφόνη- η οποία μάλιστα εξακολουθούσε να τον διεκδικεί- και για το λόγο αυτό, ο αφανισμός της Μίνθης αποτελούσε προϋπόθεση για την κυριαρχία του νέου αφηγήματος.

Η εξουσία, σύμφωνα με τον Michel Foucault, δεν λειτουργεί μόνο με απαγορεύσεις ή τιμωρίες, αλλά παράγει αλήθειες, καθορίζει ποιος έχει φωνή, τι είναι θεμιτό να υπάρχει και τι πρέπει να ξεχαστεί.

Υπό αυτή την έννοια, ενδεχομένως η μεταμόρφωσή της Μίνθης να αποτελεί μια τελετουργική επιβολή της καινούριας “αλήθειας”, η οποία πρέπει να καταπιεί τις προηγούμενες αφηγήσεις, προκειμένου να μη διαταραχθεί η ακεραιότητα της νέας τάξης πραγμάτων.

Κι όμως, ό,τι θάβεται φαίνεται να επιστρέφει -στη συγκεκριμένη περίπτωση- μέσω των αισθήσεων.

Η Μίνθη επανεμφανίζεται ως φυτό, αλλά κυρίως ως άρωμα. Ένα άρωμα που καλύπτει τη δυσωδία της αποσύνθεσης στις ταφικές πρακτικές, αναμειγνύεται στον κυκεώνα των Ελευσίνιων Μυστηρίων και καθώς ταξιδεύει στο χρόνο, ξεφεύγει από τους ναούς και τα τελετουργικά, για να βρει θέση σε ένα μυρωδάτο μοχίτο.

Που ίσως, καθώς το απολαμβάνεις, να αναρωτηθείς: «Πώς γίνεται ένα φυτό που ευωδιάζει φρεσκάδα να προέρχεται από τον κόσμο των νεκρών»;

Photo: Botanical Illustration of three chief species of mint from left to right: Spearmint (Mentha viridis), Pennyroyal (M. pulegium), and Peppermint (M. piperita). From Leo Grindon (1818 – 1904) collection, Herbarium, Manchester Museum.

✍ Ομάδα ΜΟΝΟΝΕΑ 🌺