Η στρατηγική «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» της Πράσινης Συμφωνίας αποτέλεσε μια φιλόδοξη πρωτοβουλία της Ε.Ε. για τη δημιουργία ενός δίκαιου, υγιεινού και περιβαλλοντικά βιώσιμου συστήματος τροφίμων, μέσω της μείωσης της χρήσης φυτοφαρμάκων, της προώθησης της βιοποικιλότητας και της διασφάλισης βιώσιμων γεωργικών πρακτικών.

Ωστόσο, οι αυξανόμενες διαμαρτυρίες των αγροτών και οι εξωτερικές πιέσεις – ιδιαίτερα από τις ΗΠΑ υπό την προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ – οδήγησαν σε νέες συζητήσεις και αναθεωρήσεις του αρχικού σχεδίου. 

Είναι γεγονός ότι τα τελευταία δύο χρόνια, οι Ευρωπαίοι αγρότες διαμαρτύρονται συνεχώς, για τους αυστηρούς κανονισμούς που επιβλήθηκαν στο πλαίσιο της συγκεκριμένης στρατηγικής, οι οποίοι θεωρούνται υπερβολικοί, καθώς επιβαρύνουν τις επιχειρησιακές δυνατότητες του αγροτικού κλάδου με την πολύπλοκη γραφειοκρατία και τους ανέφικτους περιβαλλοντικούς στόχους.

Η επέκταση της διαμαρτυρίας των αγροτών, σε συνδυασμό με τις πιέσεις των κυβερνήσεων των κρατών μελών, ταρακούνησε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την ώθησε να μετακινηθεί από τις αρχικές της θέσεις, δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στην απλούστευση των κανονισμών και στην ενίσχυση της παραγωγής.

Από τον Ιανουάριο 2025, στις πιέσεις της Ε.Ε. προστέθηκε και ο παράγοντας ΗΠΑ, αφού η ευρωπαϊκή πράσινη στρατηγική θεωρείται από τους Αμερικανούς απειλή για το διεθνές εμπόριο αγροτικών προϊόντων και για την ανταγωνιστικότητα των εξαγωγών τους. Η αποδυνάμωση των αυστηρών περιβαλλοντικών προδιαγραφών στα αγροτικά προϊόντα επιτρέπει στις αμερικανικές εταιρείες να διατηρούν τη θέση τους στην αγορά.

Το «Νέο Όραμα»

Εν τω μέσω διαμαρτυριών και πιέσεων, τόσο εσωτερικών όσο και εξωτερικών, η Ε.Ε. αντιλήφθηκε ότι το αρχικό όραμα δεν είχε λάβει επαρκώς υπόψη τις πρακτικές και οικονομικές προκλήσεις της εφαρμογής του και αποφάσισε να το αναθεωρήσει.

Έτσι, στις 19 Φεβρουαρίου 2025 παρουσίασε το νέο «Όραμα για τη Γεωργία και τα Τρόφιμα», με το οποίο εξακολουθεί να προβάλλει περιβαλλοντικές δεσμεύσεις, αλλά υπό την αίρεση του «no bans without viable alternatives= (μτφ.) καμία απαγόρευση χωρίς βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις».

Το νέο σχέδιο, έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από περιβαλλοντικές οργανώσεις, οι οποίες υποστηρίζουν ότι σε αντίθεση με το αρχικό, ο βασικός του πυρήνας μετατοπίζεται προς την οικονομική βιωσιμότητα και την ανταγωνιστικότητα και ως εκ τούτου, η εφαρμογή του μπορεί να οδηγήσει σε μακροπρόθεσμες βλάβες για το περιβάλλον.

Η Giulia Riedo, Υπεύθυνη Τομέα Βιωσιμότητας Τροφίμων του WWF¹, το χαρακτηρίζει αόριστο, ενώ οι σχολιαστές του ARC2020² ως «leaner, not greener=(μτφ.) πιο αποδοτικό, όχι πιο πράσινο»

Ειδικότερα, σύμφωνα με το ARC2020³, μία από τις πιο συζητημένες αλλαγές αφορά την τροποποίηση των «Προτύπων Καλής Γεωργικής και Περιβαλλοντικής Κατάστασης της γης» (ΚΓΠΚ) στο πλαίσιο της ΚΑΠ, όπου η μετατροπή ορισμένων υποχρεωτικών περιβαλλοντικών απαιτήσεων σε κυρίως εθελοντικές, αποτελούν μια στροφή προς την ενίσχυση της οικονομικών έναντι των περιβαλλοντικών στόχων που είχαν αρχικά τεθεί.

Για παράδειγμα, όλες οι απαγορεύσεις των πρώην Περιοχών Οικολογικής εστίασης, εκτός από τη διατήρηση των χαρακτηριστικών του τοπίου, διαγράφονται. Αυτό σημαίνει ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν φυτοφάρμακα σε αυτές (ΚΓΠΚ 8). Ακόμα, η υποχρεωτική αμειψισπορά και διαφοροποίηση καλλιεργειών, μπορεί πλέον να καλυφθεί μόνο από τη διαφοροποίηση των καλλιεργειών, όπως δηλαδή ίσχυε το 2013 (ΚΓΠΚ 7). 

Φυσικά, η επαναδιατύπωση του αρχικού οράματος της Πράσινης Συμφωνίας για τη γεωργία δεν σημαίνει το τέλος της περιβαλλοντικής πολιτικής στην Ε.Ε., η οποία τόνισε ότι προτίθεται να ενισχύσει την επιστημονική έρευνα και την καινοτομία για τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της γεωργίας, τη χρηματοδότηση για πιο ανθεκτικές και φιλικές προς το περιβάλλον καλλιέργειες, καθώς και την προώθηση βιώσιμων αγροτικών πρακτικών που μειώνουν τη χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων.

Παραταύτα, η Ε.Ε. μοιάζει να δυσκολεύεται να ισορροπήσει μεταξύ των πράσινων φιλοδοξιών της και της οικονομικής πραγματικότητας, εκτεθειμένη σε μια πραγματικότητα που άλλοι καθορίζουν. Και ίσως, δικαιολογημένα εγείρονται ερωτήματα για το κατά πόσο η αρχική στρατηγική της πράσινης επανάστασης στη γεωργία που ευαγγελιζόταν, είχε σχεδιαστεί με πλήρη επίγνωση των κοινωνικών, οικονομικών και γεωργικών επιπτώσεων, καθώς και για το πώς θα εφαρμόσει μια βιώσιμη και περιβαλλοντικά υπεύθυνη γεωργία σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον, όπου οι οικονομικές και πολιτικές πιέσεις έχουν τον τελευταίο λόγο.

MONONEA 🌺