Η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) ξεκίνησε ως πυλώνας ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, για την επίτευξη της οποίας αναθεωρήθηκε έξι φορές τα τελευταία 30 χρόνια και σήμερα προετοιμάζεται να αναθεωρηθεί ακόμα μία, καθώς είναι εμφανής η αδυναμία των κρατών μελών και της Επιτροπής να συμφωνήσουν στη διαχείριση μιας εκ των βασικών προκλήσεων της εποχής μας: τη μετατροπή της γεωργίας σε αγρο”κουλτούρα” συμβατή με τους ανθρώπους, το κλίμα, τη φύση.

Αφορμή για τη νέα αναθεώρηση αποτέλεσαν οι κινητοποιήσεις των αγροτών, όπου τους τελευταίους μήνες σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, βγήκαν θυμωμένοι στους δρόμους για να φωνάξουν “Ως Εδώ!”

Η κατάργηση των επιδοτήσεων ντίζελ ήταν το φιτίλι που άναψε τη φωτιά, αλλά- ομολογουμένως- η δυσαρέσκεια υπήρχε πολύ καιρό πριν, καθώς η στρατηγική “Από το αγρόκτημα στο πιάτο (Farm to Fork)”, το νομοθετικό πλαίσιο για ένα βιώσιμο σύστημα τροφίμων, ο νόμος για την αποκατάσταση της φύσης και ο κανονισμός για τη μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων, στηρίζονταν περισσότερο σε ευσεβείς πόθους παρά στην πραγματικότητα. Κανένας αγρότης δεν κατάλαβε γιατί πρέπει να πληροί όλο και περισσότερες –και μερικές φορές εντελώς παράλογες– απαιτήσεις, ενώ το εισόδημά του διαρκώς μειωνόταν. Κανένας αγρότης δεν κατάλαβε γιατί πρέπει να δουλεύει περισσότερο χωρίς να αμείβεται επαρκώς και χωρίς αυτή η επιπλέον δουλειά να εκτιμάται.

Και ακριβώς όπως δεν κατάλαβαν οι αγρότες, έτσι δεν κατάλαβαν οι υπεύθυνοι στα κράτη μέλη και στις Βρυξέλλες, αλλά και ο απλός κόσμος που παρατηρούσε τις αναταραχές απορημένος, αφού από τους διαδρόμους των σούπερ μάρκετ και των καταστημάτων ειδών διατροφής, δεν μπορούσε να φανταστεί τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι αγροτικές μονάδες στην ΕΕ.

Δεδομένης της κατάστασης “κρίσης” και με τη διαδικασία του κατεπείγοντος, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προώθησε ΠΡΟΤΑΣΗ (ΕΔΩ) για την απλούστευση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), η οποία, όμως, ανατρέπει την πολιτική των περιβαλλοντικών της απαιτήσεων.

Η ψηφοφορία, η οποία διεξήχθη στις 11 Απριλίου, ωθεί την πρόταση κατευθείαν σε ψηφοφορία, στην τελευταία της τρέχουσας θητείας και πριν από τις εκλογές, Ολομέλεια, στις 22-25 Απριλίου. Στη συνέχεια, το Συμβούλιο θα την εγκρίνει επίσημα και αναμένεται να τεθεί σε ισχύ έως τον Ιούνιο του 2024.

Σε γενικές γραμμές, με τη συγκεκριμένη αναθεώρηση, παρέχεται μεγαλύτερη εξουσία στα κράτη μέλη να επιτρέπουν εξαιρέσεις από τα πράσινα μέτρα των στρατηγικών σχεδίων της ΚΑΠ, τα οποία θα μπορούν πλέον να τροποποιούνται δύο φορές το χρόνο με πιο ευέλικτους κανόνες και λιγότερο έλεγχο από την Επιτροπή και διευκολύνεται η επαναδιατύπωση των νομικών πράξεων της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, καθώς οι υποχρεωτικές περιβαλλοντικές απαιτήσεις υποβαθμίζονται σε εθελοντικές.

Την ίδια χρονική στιγμή, οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι η Ευρώπη είναι απροετοίμαστη για τους ταχέως αυξανόμενους κλιματικούς κινδύνους και τονίζουν ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή –με αυτή της την κίνηση– ακυρώνει τα λίγα, πλην αναγκαία μέτρα που έχουν σχεδιαστεί για να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα των αγροκτημάτων απέναντι στην κλιματική κρίση.

Να αναφερθεί ότι η ομάδα μικρών παραγωγών ECVC και η ένωση βιολογικών προϊόντων της ΕΕ, IFOAM, διαφώνησαν με το σχέδιο, όχι γιατί δεν είναι και οι ίδιοι, ως παραγωγοί, δυσαρεστημένοι, αλλά επειδή θεωρούν ότι η συγκεκριμένη πρόταση δεν υποστηρίζει ουσιαστικά τους αγρότες στην ενίσχυση της ανθεκτικότητάς τους και δεν επιλύει τα πραγματικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Μάλιστα, παρουσίασαν τις θέσεις και τις ανησυχίες τους σε ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ (ΕΔΩ) προς την Πρόεδρο της Επιτροπής, Ursula von der Leyen, που στάλθηκε την προηγούμενη ημέρα της ψηφοφορίας.

Στο μεταξύ, σύμφωνα με το Euractiv (ΕΔΩ), οι ευρωπαϊκές οργανώσεις αγροτών από την Ισπανία, την Ιταλία, τη Γερμανία, το Βέλγιο, την Ολλανδία, τη Γαλλία, την Ουγγαρία, την Πολωνία, τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και την Ελλάδα συναντήθηκαν στις Βρυξέλλες στις 9 και 10 Απριλίου και αποφάσισαν να συμμετάσχουν από κοινού σε ένα κύμα ταυτόχρονων διαμαρτυριών στις 4 Ιουνίου, δηλαδή λίγο πριν τις ευρωεκλογές.

Όπως επισημαίνεται στο άρθρο, οι Ευρωπαίοι αγρότες έχουν τρία βασικά αιτήματα, το σημαντικότερο από τα οποία είναι η αναθεώρηση της δέσμευσης της ΕΕ να μειώσει στο μισό τη χρήση φυτοφαρμάκων έως το 2030, όπως ορίζεται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (Green Deal).

Το δεύτερο βασικό αίτημα τίθεται ιδιαίτερα από τους αγρότες των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης και είναι η ρύθμιση των ουκρανικών γεωργικών εισαγωγών και το τρίτο, αφορά την αναβολή ή την πλήρη αναθεώρηση του νόμου της ΕΕ για την αποκατάσταση της φύσης, ο οποίος θα επηρεάσει την αρόσιμη γη και τη βόσκηση των ζώων έως το 2050.

Σχετικά με το δεύτερο αίτημα, να επισημανθεί ότι η διεύρυνση της ΕΕ με την ένταξη της Ουκρανίας, της Μολδαβίας, της Γεωργίας και των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων αναμένεται να δημιουργήσει πρόσθετες προκλήσεις στην ευρωπαϊκή γεωργική πολιτική και για το λόγο αυτό, η επανεκτίμηση της ΚΑΠ καθίσταται ιδιαίτερα σημαντική. Ήδη, η πώληση των πλεονασμάτων σιτηρών και κρέατος της Ουκρανίας στην ΕΕ, αναστάτωσε δυσάρεστα τους αγρότες, ιδιαίτερα στα κράτη μέλη της Ανατολικής Ευρώπης, αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Καθίσταται πλέον προφανές ότι οι υποτιθέμενες “βεβαιότητες” της ΚΑΠ θα μπορούσαν πολύ εύκολα να ανατραπούν, εάν, για παράδειγμα, η Ουκρανία προσχωρήσει στην ΕΕ, αφού δεδομένου του μεγέθους των γεωργικών εκμεταλλεύσεων που διαθέτει, οι πληρωμές ανά εκτάριο, όπως ισχύουν, θα διόγκωναν εξαιρετικά τον γεωργικό προϋπολογισμό προκαλώντας, ίσως, την έκρηξή του.

Εν κατακλείδι, η απλούστευση της ΚΑΠ δεν είναι και τόσο απλό ζήτημα. Και δεν είναι απλό ζήτημα, γιατί η επαναδιατύπωση της ευρωπαϊκής αγροτικής πολιτικής θα πρέπει περιλαμβάνει: α) χρηματοδοτήσεις που θα προάγουν αποκλειστικά τη μετάβαση σε αγρο-οικολογικά συστήματα, τα οποία θα πλαισιώνονται από την απαραίτητη οικονομική και κοινωνική υποδομή για τη δημιουργία τοπικών και ανθεκτικών στην κρίση συστημάτων τροφίμων, β) επιδοτήσεις που δε θα κατανέμονται ανάλογα με τα εκτάρια, αλλά με την κατεύθυνση, την καινοτομία και την ουσιαστική απασχόληση, και γ) αγρότες που θα είναι σε θέση να παράγουν το εισόδημά τους από τον θεμιτό ανταγωνισμό στην αγορά και τη μεταξύ τους συνεργασία.

✍Πόπη Αγγελή (Poppy Angeli)